[Dưa Muối Tiên Phong] Hiệu Ứng Tỉ Lệ
Khoe Sự May Mắn Trong Ngày Hôm Nay Của Bạn Đi!
 |
| Hiệu Ứng Tỉ Lệ |
Ầy, hôm nay tôi hơi bị may mắn luôn. Tôi vừa mới mở gói mì tôm và phát hiện nó có tận hai gói bột canh. Cảm giác sung sướng tột độ ấy! Bạn đã từng như tôi?
Chẳng mấy người cảm nhận được sự may mắn nhỏ nhặt ấy. Có thể vì thế mà đôi lúc người ta cứ tìm kiếm niềm vui ở những thứ xa xôi ngoài kia mà chẳng hề hay biết biết nó ở ngay bên mình.
Bằng một cách kỳ diệu nào đấy, dây chuyền sản xuất đã bỏ nhầm cho tôi hai gói bột canh. Điều này giống như là tôi nhận được gấp đôi số bột canh so với bình thường vậy. Gấp đôi đấy. Nhưng khi nghĩ theo một khía cạnh khác, tôi chỉ nhận được thêm 1 gói bột canh bé xíu xiu thôi thì nó chẳng đáng giá tẹo nào.
--------------------------------------
Vấn đề ở đây là: Bộ não của chúng ta không được lý trí cho lắm. Nó không xem xét một vật bằng giá trị thực của chúng mà thường sử dụng một "cán cân thăng bằng" để đong qua đếm lại. Bạn có thể tưởng tượng rằng: Khi tôi cần biết cân nặng của một con heo béo lú. Tôi chỉ cần đơn giản là đặt nó lên bàn cân và đọc số. Chuẩn đến từng gam.
Bộ não thì không có một cái cân xịn sò đến vậy. Nó sẽ lục lại ký ức và tìm thấy một con heo nào đó. Nó to tầm này này, béo cỡ này này và người ta đã cân nó được nhường này cân này. Khi đã kiếm được một con heo như thế trong trí nhớ, bộ não sẽ đem con heo béo lú ra để so sánh.
- Hầy, hai con này cũng hao hao nhau á. chắc cũng gần bằng cân nhau. 16kg chắc cú luôn.
Bộ não luôn nhìn nhận mọi thứ thông qua mối tương quan giữa vật này với vật khác từ đó ước lượng giá trị của chúng. Cách thức cổ lỗ sĩ này hoạt động cực kì hiệu quả. nhưng đôi lúc nó khiến chúng ta có những nhận định sai lầm có thể tiên đoán trước.
Có 1 ví dụ kinh điển về cách thức hoạt động này của bộ não được hai nhà nghiên cứu Amos Tversky và Daniel Kahneman đưa ra . Ví dụ đó thế này:
Giả sử, ngày hôm nay bạn cần phải mua một cây bút mới và mua một bộ com-lê để đi làm. Tại cửa hàng văn phòng phẩm, bạn tìm thấy một chiếc bút rất đẹp với giá 25 đô-la. Nhưng khi chuẩn bị mua chiếc bút đó thì bạn nhớ ra rằng chiếc bút này chỉ có giá 18 đô-la ở một cửa hàng cách đó khoảng 15 phút đi bộ. Bạn sẽ làm gì? Hầu hết mọi người khi gặp tình huống khó xử này đều quyết định đi bộ để tiết kiệm 7 đô-la.
Đối với việc mua một bộ com-lê. Bạn tìm thấy một bộ com-lê giá 455 đô-la và ưng luôn cái bụng.. Nhưng ngay lúc ấy, một khách hàng khác mách bạn rằng cũng bộ com-lê như vậy giá chỉ có 448 đô-la ở một cửa hàng khác cách 15 phút đi bộ. Bạn có chọn đi bộ 15 phút để tiết kiệm 7 đô-la không? Hầu hết mọi người đều quyết định sẽ không đi.
Cùng là đi bộ 15 phút và cùng tiết kiệm được số tiền 7 đô-la nhưng ở hai trường hợp chúng ta lại có hai thái độ và cảm xúc hoàn toàn trái ngược. Thay vì nhìn nhận giá trị thực của sự việc, bộ não lại đem so sánh 7 đô-la với 25 và 455 đô-la. Cách thức này khiến 7 đô-la khi mua bút thì to hơn hẳn 7 đô-la khi mua com-lê. Tâm lý học gọi điều này là: Hiệu Ứng Tỉ Lệ.
Giờ thì bạn biết vì sao một gói bột canh với giá trị rất nhỏ lại khiến một ngày của tôi trở nên vui vẻ rồi đấy.
Hiệu ứng này cũng giải thích tại sao cùng một người lại kỳ kèo vài nghìn bạc khi mua mớ rau ngoài chợ lại bỗng hào phóng bo cho nhân viên nhà hàng số tiền bằng rất rất nhiều các mớ rau cộng lại.
Hiệu ứng này không chỉ đúng với các vật hữu hình như tiền bạc hay cân nặng. Nó còn đúng với các lựa chọn, trải nghiệm tình cảm hay quan điểm sống.
Một tấm ảnh trơ trọi mỗi một mình sẽ không làm bạn tỏa sáng bằng việc chụp chung với một đứa bạn thua kém về nhan sắc. Tương tự, dù chúng ta có một ngày tuyệt vời ông mặt trời với toàn là những điều vui vẻ thì việc mở facebook lên và bị cả đống những status khoe nhan sắc, khoe của, khoe người yêu, Khoe tiền.... tấn công. Chúng ta cũng sẽ tem tém lại cái niềm vui trước đấy. Không khéo lại quay ra dằn vặt về cuộc đời ấy chứ. ...... Ôi! Cuộc đời tôi mới chán như con gián vậy, trong khi người ta đang mang cả thế giới lên khoe thì mình lại ngồi đây mà gặm mì với hai gói bột canh.
Mấy người giảm cân cũng sử dụng hiệu ứng này. Thay vì chén bát to như bình thường họ lại mua những cái nho nhỏ xinh xinh, mini hơn một tí. Sử dụng chén bát thế khiến họ có cảm giác mình đã ăn đủ nhiều rồi nhưng thật ra mới ăn được có một ít. Bộ não biết tỏng là chén bát nhỏ hơn nhưng nó vẫn cứ bị mấy thứ này làm cho bối rối.
- Ăn vậy có đủ chưa nhỉ? Thôi không ăn thêm nữa, nhỡ nhiều hơn bình thường thì xui.
ở chiều ngược lại. các nhà hàng, tiệm ăn, quán nước cũng sử dụng chén đĩa hay cốc nhỏ để phục vụ khách hàng của mình. Họ biết rằng, làm như thế đồ ăn đồ uống sẽ trông đầy đặn và nhiều hơn hẳn. Bạn đã từng đổ cái chai nước nào vào ly và nhận ra rằng:
Ui cái chai nhìn rõ là nhiều mà đổ vào ly thì được có vài ngụm. Chán luôn!
Hay như, bạn có tài nấu nướng hơi bị xịn sò một tí. Đừng có mà ngây thơ nghĩ rằng những món ăn đỉnh của đỉnh mà bạn nấu sẽ chẳng bao giờ khiến mọi người nhàm chán.
Nếu ngày nào cũng là những ngày tuyệt vời với toàn món ngon ơi là ngon. Bộ não sẽ hiểu rằng: Ngày nào cũng như ngày nào, cơm nước gì mà chán òm.
Mạnh dạn cho mọi người ăn cơm cháy vài hôm để họ nhận ra tài nghệ của bạn.
Mà ba hoa thế đủ rồi, tôi đi pha mì đây.
Chúc Quý Khách Ngon Miệng!!!
_______________________________
